Społeczeństwo kapitalistów.
Stała dywidenda dla każdego obywatela.

Pieniądz i bogactwo

Jeśli nie ma nikogo, kto produkuje lub posiada rzeczywiste bogactwo, dobra, to żadna kwota pieniędzy nie ma najmniejszej wartości.

Ktoś inny znowu jest kompletnie bez pieniędzy, ale posiada obszar ziemi uprawnej, narzędzia do jej uprawy i kilka krów; ten będzie w stanie utrzymać przy życiu siebie i swoją rodzinę.

Ten pierwszy, posiadający 100.000 dolarów, nie może żyć bez innych, wytwarzających dobra niezbędne dla życia. Jest on całkowicie zależny od producentów rzeczywistych dóbr.

Drugi, posiadający farmę, żyć może nawet bez finansisty, nawet jeżeli nikt w kraju nie posiada pieniędzy.

Pieniądz jest liczbą

Ludzie powinni wiedzieć także i to, że pieniądz sam w sobie jest prawie niczym. Wiele wieków temu miał on jeszcze wartość szlachetnego metalu, srebra lub złota, lecz potem stopniowo znaczył coraz mniej.

Kiedyś pieniądz stał się zadrukowanym kawałkiem papieru, później po prostu liczbą zapisywaną w księdze: liczba przenoszona z jednego rachunku na inny, w celu zapłacenia za produkty przemieszczane od sprzedającego do kupującego. Aby wytworzyć pieniądze z metalu, trzeba było znaleźć pokłady szlachetnego kruszcu głęboko pod ziemia, a potem wiele zapłacić za ich oczyszczenie. W przypadku pieniędzy papierowych proces był łatwiejszy i szybszy, niemniej musiały być one drukowane z użyciem specjalnych metod, aby ustrzec się fałszerstwa. Dla prowadzenia współczesnego rachunku bankowego potrzebne jest tylko pióro i kropla atramentu, [a ostatnio klawiatura i pamięć komputera.]

Gdy w 1939 roku wybuchła II wojna światowa, po dziesięciu latach depresji i braku pieniędzy, kraje biorące w niej udział nie wysyłały już nikogo do kopalń złota ani srebra, zaczęły natomiast zatrudniać coraz więcej ludzi w swoich armiach i w fabrykach amunicji. Było to finansowane przy użyciu kropli atramentu i pióra bankiera; zauważcie, że nie przez pióro rejestrujące oszczędności deponowane w banku, ponieważ nikt nie był w stanie finansować choćby jednego dnia wojny przy pomocy oszczędności, które zniknęły już dawno podczas dziesięcioletniego okresu depresji. Potrzebne były nowe pieniądze i właśnie nowe pieniądze były kreowane jako liczby na zamówienie w miarę postępu wojny, która wymagała coraz więcej pieniędzy na mobilizacje ludzi i rzeczy.

To dobrze, że współczesny pieniądz jest tylko liczbą i że większość ludzi ma do niego takie zaufanie jak do złota, które już wyszło z obiegu. To wzajemne zaufanie jest przejawem cywilizacji, która nie mogłaby rozwijać się w państwie, w którym panowałaby anarchia i gdzie grabież konkurowałaby z rzetelną pracą i produkcją dóbr.

Dokładne księgowanie

Księgowany pieniądz pozwala także na finansowanie produkcji, nawet w jej gwałtownym rozwoju. Szybka i zakrojona na ogromną skalę modernizacja produkcji, wymagająca błyskawicznej mobilizacji materiałów i nowych źródeł energii, nie mogłaby nigdy być sfinansowana tak sprawnie jak obecnie, gdyby trzeba było czekać na odkrycie i wydobycie pokładów złota lub srebra.

Ponadto, taki sposób finansowania, będący właściwie księgowaniem, dokładnie odzwierciedla przepływ dóbr, produkowanych i konsumowanych — oczywiście przy założeniu, że jest to rzetelne, a nie fałszywe księgowanie, jak to często ma miejsce dziś, gdy księgują ci, którzy rozporządzają kredytem w naszym kraju.

Księgowanie to ma być czymś w rodzaju finansowej fotografii rzeczywistości, zdolności produkcyjnej kraju; rejestracja przepływu produkcji i konsumpcji dóbr. Zatem nie mogłoby już być ani inflacji ani deflacji, tylko równowaga.

Byłby to elastyczny, prosty i zdrowy system finansowy, bez problemów i zmartwień. Łatwiej jest zrobić fotograficzne zdjęcie budynku, niż go zbudować. Podobnie łatwiej jest oszacować, sfotografować finansowo stan zasobów dóbr, niż te wszystkie dobra wytworzyć.

Święta krowa

W systemie kontroli kredytu stosowanym obecnie, producenci są podporządkowani fotografowi; jeśli zechce on zmniejszyć dopływ kredytu, produkcja jest ograniczana. Fotograf finansowy preparuje więc sfałszowaną fotografię, a produkcja dóbr i zaspokajanie potrzeb muszą funkcjonować zgodnie z tym fałszywym obrazem. Na tym właśnie polega podstawowa wada naszego ekonomicznego i społecznego organizmu. A politycy, zarówno ze strony lewej jak i z prawej, z uporem nie podejmują prób usunięcia tej wady, a nawet w ogóle o niej nie mówią. Finanse są świętą krową systemu. Mogą wymierzać ludności kary (poprzez "zalecanie" surowych ograniczeń, np. konsumpcji), ale jest bezwzględnie zabronione dotykanie świętej krowy, sfałszowanej finansowej fotografii, wykonanej przez kontrolerów narodowego kredytu finansowego, którzy nie reprezentują ani rządu, ani producentów dóbr, a których fotografie ukazują dobrą koniunkturę w czasie wojen, a depresję w okresach pokoju.

Czy nie jest to przerażająca herezja ekonomiczna, a wobec stróżów dobra publicznego, czy nie oznacza to straszliwej degradacji ich zaszczytnej funkcji? Wyrażenia "sprawiedliwość społeczna" albo nawet "społeczna doktryna Kościoła" nie mają sensu jak długo ta święta krowa, jej berło i dekrety, są respektowane.

Ta finansowa herezja, fałszywy obraz, mógłby być skorygowany przez zastosowanie propozycji Kredytu Społecznego, wysuniętych przez Clifforda Hugh Douglasa w roku 1917. Gdyby zostały one przyjęte w tym czasie, świat nie doświadczyłby ani finansowej rozpusty lat 1926-29, ani depresji w latach 1930-39, ani wzrostu sił dyktatorskich werbujących masy robotników, będących bez pracy z powodu szaleństwa kontrolerów kredytu, ani też wreszcie świat nie doświadczyłby drugiej wojny światowej i wielu milionów jej śmiertelnych ofiar, ani powojennej ekspansji komunizmu na połowie ziemskiego globu, ani kolejnych cyklów inflacji i ograniczeń kredytu, wypracowywanych przez fałszywych fotografów finansowych.

Niestety, ta ekonomiczna herezja zatruła umysły ludzi ze wszystkich warstw społecznych. Pieniądz stał się jedynym motywem i głównym celem każdego przedsięwzięcia dla wszystkich niemal — od prostego robotnika począwszy do przemysłowego magnata, od farmera pracującego w pocie czoła do milionera podróżującego dookoła świata, od obywatela bez żadnego dochodu do członka parlamentu, któremu wydaje się, że jego roczna gaża w wysokości 70.000 dolarów jest za niska, od nieuka do profesora akademickiego — wszyscy oni zginają się w pas przed świętą krową.

Zwracam się do wszystkich tych z was, którzy kierują się w życiu sprawiedliwością, nie pytajcie się teraz, jak byłoby możliwe skuteczne finansowanie produkcji i konsumpcji, kiedy kredyt finansowy — dzisiejsze pieniądze — jest niczym innym jak zwykłą księgowością. Po prostu wystarczy tylko żądać, aby to księgowanie było rzetelne. Dyrektor przedsiębiorstwa ani przez tydzień nie mógłby tolerować fałszerskiego księgowania. Jakim prawem państwo ma akceptować odpowiedzialnych za takie księgowanie, które podwaja ceny, gdy produkcja jest dwukrotnie tańsza, albo które pozwala na wytwarzanie chleba w nadmiarze, gdy dwie trzecie wszystkich potencjalnych producentów jest zatrudnionych, aby zabijać lub wytwarzać bomby, podczas gdy to samo księgowanie drastycznie ogranicza ilość chleba, gdy są setki tysięcy bezrobotnych, gotowych do produkowania?

Kapitał

A teraz uprzedzę wasze drugie pytanie, o ludzie prawi. Jak ci, którzy nie inwestowali nic w produkcje mogą otrzymywać dywidendę?

Odpowiedz: Mogą dostawać dywidendę, dlatego że wszyscy są rzeczywistymi kapitalistami, a także dlatego że najważniejszym czynnikiem w produkcji jest rzeczywisty kapitał, który należy do wszystkich.

Jednakże tutaj trzeba zacząć myśleć w kategoriach rzeczywistych dóbr, a nie w kategoriach pieniędzy, które są tylko przecież jednostkami miary wartości rzeczywistych bogactw. Trzeba rozważać co jest produkowane, a nie jedynie co jest użyte do pomiaru wartości produkowanego dobra, szczególnie gdy jednostka miary nie mierzy prawidłowo.

Jest fałszywe i krótkowzroczne uważać za kapitał jedynie pieniądze, czyli kredyt finansowy. Również fałszywe jest założenie, że pracodawcy, pracownicy i gracze finansowi są jedynymi autorami produkcji i że oni jedynie mogą rościć pretensje do produktów.

Jest nieprawdziwe twierdzenie, że nic nie może być produkowane, jeśli nie ma pieniędzy na finansowanie tego, ponieważ gdyby tak było istotnie, to Adam nie mógłby wytworzyć niczego z powodu braku pieniędzy. A to są brednie. Adam był obdarowany ogromnym rzeczywistym kapitałem: cala ziemia, z urodzajną glebą, lasami, rzekami, etc.

Rozważmy inny przykład. Tom Brown, farmer, posiada kawałek ziemi. Jest właścicielem domu dla swej rodziny, obory dla krów, narzędzi do uprawy ziemi, a nawet traktora; posiada także winnice i pola uprawne.

Nawet jeśli nie ma on wcale pieniędzy, jest przecież kapitalistą, gdyż posiada rzeczywisty kapitał, który może eksploatować i osiągać rzeczywisty dochód, różne produkty rolne mogące zaspokajać liczne potrzeby życiowe.

Pan Brown może również dokonywać operacji kapitałowych. Z jednego ze swych pól zebrał ostatnio 100 buszli ziemniaków. Zdecydował się "zaoszczędzić", zachować 10 buszli na następne sadzenie, używając pozostałych 90 buszli na potrzeby rodziny i na zamówienia z zewnątrz. 90 buszli stanowi dobra przeznaczone dla konsumentów; dziesięć zaoszczędzonych zostało przekształcone w dobra kapitałowe. Te ziemniaki przeznaczone na sadzonki są realną inwestycją, która przyniesie realny profit.

Pan Brown jest bez wątpienia uprawniony do otrzymywania dywidendy od swego kapitału, którym jest realna produkcja dostarczona przez jego realny kapitał.

Realny kapitał społeczny

Rozpatrzmy teraz inny przykład kapitału realnego, który jest bardziej społeczny ze swej natury. W tym przypadku będą to zasoby naturalne kraju — jego lasy, rzeki, wodospady, pokłady ropy naftowej, złoża mineralne, itp. Te zasoby nie są rezultatem pracy ludzkiej: ich eksploatacja tak, ale nie ich istnienie; jest też oczywiste, że gdyby te skarby nie istniały, nie mogłyby być eksploatowane. Te naturalne bogactwa są dane od Boga. Są naturalnym, ale i społecznym kapitałem, który należy do każdego obywatela kraju.

Eksploatacja zasobów naturalnych byłaby lepiej prowadzona przez prywatne przedsiębiorstwo, i ogólniej, byłaby bardziej wydajna, niż gdyby to robiło przedsiębiorstwo państwowe. Przedsiębiorca jest uprawniony do uzyskiwania profitu z eksploatacji. Niemniej eksploatowany jest tu kapitał społeczny, a zatem właściciele tego kapitału muszą także otrzymywać z jego eksploatacji pewien profit. Profit z kapitału jest nazywany dywidendą. Ponieważ rozpatrywany kapitał jest społeczny, należący do wszystkich obywateli, a nie do jakiejś wybranej grupy osób, zatem każdy obywatel ma otrzymywać cześć profitu z eksploatacji tego kapitału, zgodnie z zasadami określonymi przez prawo.

Realne dziedzictwo

Innym społecznym kapitałem o wielkim znaczeniu dzisiaj, wobec ogromnych mocy produkcyjnych, jest dziedzictwo postępu technicznego, wynalazków osiągniętych przez poprzednie generacje, odkryć nowych źródeł energii, nowych technologii, etc., nagromadzonych i przekazanych następnym pokoleniom.

Aby dostrzec znaczenie i rosnącą ważność tego dziedzictwa, trzeba porównać obecne tempo produkcji z tym sprzed wieków. Praca była wtedy wykonywana głównie ręcznie, z pomocą oswojonych zwierząt. Potem zaczęto projektować maszyny przemysłowe, ale były one napędzane tylko ręcznie albo siła zwierząt, albo przez turbiny wodne i wiatraki. Wraz z odkryciem i opanowaniem technologii nowych źródeł energii i z ich coraz powszechniejszym użyciem — gorącej pary wodnej, elektryczności, ropy naftowej, rozszczepienia jadra atomowego; wraz z rozwojem mechanizacji, motoryzacji, wzrostem stopnia automatyzacji zakładów przemysłowych, ilość produkcji na jedną roboczogodzinę wzrosła kilka razy, a w niektórych przypadkach setki razy w stosunku do produkcji sprzed trzech stuleci. Całkowita wielkość produkcji stopniowo wzrasta, wraz ze zmniejszającym się tygodniem pracy z 70 i 60 do 40 godzin, wraz z malejącym procentem zatrudnionych w danej populacji i z wcześniejszym odejściem pracowników na emeryturę.

Ten postęp trwa nadal obecnie, a nasze pokolenie przekaże go następnemu. Lecz to wszystko, co otrzymaliśmy od poprzednich generacji jest niezwykle cenne, a my, generacja dzisiejsza, jesteśmy wszyscy spadkobiercami tego postępu, każdy w tym samym stopniu.

Współczesna produkcja zawdzięcza bardzo wiele temu społecznemu dziedzictwu. Ci spośród nas spadkobierców, którzy osobiście uczestniczą w procesie produkcyjnym i przez to rozwijają to dziedzictwo, zasługują oczywiście na specjalną nagrodę za swój wysiłek. Jednakże dziedziczący, wszyscy bez wyjątku członkowie społeczności — zarówno zatrudnieni jak i niezatrudnieni — są w równym stopniu uprawnieni do udziału w zysku pochodzącym z używania tego dziedzictwa postępu, które ma znacznie większy wpływ na sukcesy produkcji, niż wysiłek pracowników albo pieniądze inwestorów.

Dywidenda dla każdego

Prawo do spadku dla wszystkich współdziedziców może być wyegzekwowane przez stałą, wypłacaną okresowo dywidendę dla każdego obywatela — niezależnie od statusu zatrudnienia. Skoro coraz mniej ludzi potrzeba do utrzymania tego samego poziomu produkcji, dowodzi to, że postęp techniczny ma coraz większy wpływ na wielkość produkcji, a więc wpływ pracy ludzkiej jest coraz mniejszy. Ten mechanizm rzeczywistości powinien mieć swe odzwierciedlenie w systemie finansowym, poprzez zwiększanie w całkowitej sile nabywczej udziału pochodzącego z dywidend dla każdego i zmniejszanie się części pochodzącej z płac z tytułu zatrudnienia.

Można sobie wyobrazić sytuacje, że system produkcji będzie w 100 procentach zautomatyzowany i w konsekwencji praca ludzka zostanie z niego zupełnie wyeliminowana. W jaki więc sposób produkty wykonane całkowicie przez maszynę mogłyby zostać rozdysponowane między ludzi, jeśli nie za pomocą dywidend, gdyż nie byłoby przecież już nikogo, kto otrzymywałby wynagrodzenie za pracę? Chociaż osiągnięcie tego krańcowego punktu jest nieprawdopodobne, to jednak praktycznie stale zbliżamy się do niego, a zatem system finansowy powinien to wiernie wyrażać, jeśli ma odzwierciedlać rzeczywistość. Takie właśnie rozumowanie dopomogło C. H. Douglasowi skonstruować swoją propozycję, wyrażona w inżynierskich terminach:

Zatem system finansowy, aby działać w zgodzie z rzeczywistością, musi wyjść poza ekonomię wynagrodzeń za pracę. Status pracownika pobierającego wynagrodzenie powinien być stopniowo zastępowany przez status kapitalisty. To przeobrażenie systemu można by zapoczątkować bezzwłocznie, opierając się na już istniejącym postępie, przez wprowadzenie dywidend dla wszystkich obywateli, co nadałoby każdemu z nich status społecznego spadkobiercy i status społecznego kapitalisty. Każdy obywatel zostałby kapitalistą, otrzymującym okresowo dywidendę, dawaną przez społeczeństwo i to nie w formie wynagrodzenia z tytułu pracy, a więc nie jako składnik kosztu produkcji.

Ludzie sprawiedliwi, to jest wizja, którą powinniście przeciwstawić fałszywym i krótkowzrocznym argumentom socjalistów, z ich ekonomią pracy wymuszonej dla każdego, produkcją dla produkcji i racjonowaną dystrybucją.

Jest to także propozycja, którą powinniście promować, przez zaprzestanie akceptowania świętej krowy (obecnego wypaczonego systemu finansowego), przez żądanie naprawy istniejącego systemu i wprowadzenie propozycji Kredytu Społecznego, który oczekuje na wasze zainteresowanie, poparcie i działanie już 84 lata.

Społeczna i chrześcijańska wizja

Idea Kredytu Społecznego nie ogranicza się tylko do społecznej wizji dystrybucji dóbr. Dotyczy ona całości życia ekonomicznego i naszego sposobu na życie, który mógłby być zmieniony na lepsze.

Co najmniej trzy czwarte obecnej działalności ekonomicznej stanowią nic nie znaczące i pasożytnicze zajęcia, przynoszące marnotrawstwo w stopniu alarmującym. Obecny system finansowy ("święta krowa") przymusza ludzi do wykonywania tych zajęć, ale gdyby był on skorygowany przez Kredyt Społeczny, uwolniłby ich od tego. Napór ludności ze wsi do miast, gdzie jest się upakowanym jak sardynki w puszce, zostałby zatrzymany. Monstrualnie olbrzymie fabryki, w których tysiące pracowników po wejściu do zakładu musi zostawiać swoją indywidualność za bramą, przestałyby istnieć, zastąpione przez zakłady o rozmiarach w bardziej ludzkiej skali. Masy ludzi kompetentnych, podporządkowanych niekompetentnym osobom, które dominują, gdyż maja wysokie konta w banku, byłyby uwolnione z pęt podporządkowujących ich świętej krowie. Każdy z nich mógłby zostać przecież przedsiębiorcą na swój własny rachunek, swoim szefem, albo kilku z nich mogłoby łączyć się w grupy stosownie do swych umiejętności, aby tworzyć przynoszące zysk przedsiębiorstwa, oczywiście, ale co równie ważne, a może ważniejsze, aby mieć radość i satysfakcje z dostarczania dobrych produktów społeczeństwu. Jak to wyraził C.H. Douglas, tworzyliby oni arystokrację producentów w służbie dla demokracji konsumentów.

Trzeba przywrócić poczucie ważności prywatnych przedsiębiorstw, inicjatywy osobistej, osobistej odpowiedzialności i arystokracji służącej innym, czego poważnie brakuje w dzisiejszym świecie, gdzie dominacja pieniądza nakłada kaganiec na rozum i kompetencje.

Podobnie w miarę postępu i dzięki powiązaniu dystrybucji dóbr z ich rzeczywistą podażą, a nie jak dotychczas z zatrudnieniem, ludzie nauczyliby się odkrywać rodzaje aktywności inne, niż po prostu zatrudnienie się dla płacy; będąc mniej obciążeni kłopotami materialnymi, mogliby poświęcić się formom działalności innym, niż pogoń za pieniędzmi. Po pewnym okresie zbierania takich doświadczeń, społeczeństwo mogłoby stopniowo przechodzić z cywilizacji produkcji do cywilizacji wzajemnej współpracy i pomocy, cywilizacji kultury, sztuki, i, powiedzmy to otwarcie, cywilizacji duchowości i podniesienia rangi duszy. Jeden ze współczesnych chrześcijańskich filozofów tomistycznych użył tu wyrażenia "cywilizacja kontemplacji". Taka cywilizacja byłaby możliwa przynajmniej dla tych, którzy jej pragną, ponieważ nie byliby już zniewalani koniecznością wykonywania pracy dla zarobku.

Douglas wyraził to kiedyś podobnie pisząc, że to co próbował wprowadzić, jest przecież tylko zwykłą modyfikacją w dziedzinie ekonomii, a jednak pozwoliłoby ludzkości wkroczyć w nową cywilizacje, w której funkcje ekonomiczne wyzwoliłyby nowe formy aktywności człowieka, ale bardziej szlachetne, w cywilizacje możliwości, które zostałyby dane wyzwolonemu człowiekowi i które niekiedy trudno sobie teraz nawet wyobrazić.

I jeszcze ostatnia refleksja przed końcowym wnioskiem. Jeśli w krajach o wielkim bogactwie są ludzie nie posiadający niczego, to dlatego, że obecny system dystrybucji dóbr traktuje ich jak ludzi wydziedziczonych, którzy nie są uprawnieni do korzystania z dobrobytu ich macierzystego kraju. Rozdzielać produkcję tylko miedzy tych, którzy są zatrudnieni oznacza, że społeczna dywidenda dla tych, którzy nie są zatrudnieni została pochłonięta przez płace i zyski. Nawet jeśli jakaś część tych płac i zysków jest ponownie rozdzielona pomiędzy nie posiadających za pośrednictwem podatków (w formie zapomóg i innych programów socjalnych), to przecież nie przywraca to praw nie posiadającym, ponieważ pozostają oni nadal wydziedziczeni. Otrzymują oni pomoc, ale nie daje ona im tego poczucia godności, jak to ma miejsce w przypadku dywidend wypłacanych kapitalistom, uprawnionym do ich otrzymywania.

Sprawiedliwi ludzie z pustymi rękami, rozważania te powinny ożywić nowe wizje i zainspirować was do działania. Będziecie wtedy mieć więcej niż krępujące milczenie, żeby przeciwstawić się argumentom promotorów socjalizmu i komunizmu. (...)

Nikt nie może zaprzeczyć temu, że kapitalizm pozwala co najmniej wytwarzać dostatek dóbr. Jeśli ich dystrybucja funkcjonuje nieprawidłowo, to winien jest tu tylko system finansowy. To właśnie system finansowy musi być zrewidowany, a nie kapitalizm, który ze swej natury musi strzec osobistej inicjatywy, wolnej przedsiębiorczości i własności prywatnej. Co więcej, kapitalizm pieczołowicie chroni wolność osobistą, podczas gdy socjalizm wytwarza tylko braki, co prowadzi do racjonowania dystrybucji dóbr, a to z kolei wiedzie do ograniczania osobistej wolności. (...)

Ludzie sprawiedliwi, zbierzcie więcej informacji, więcej argumentów i nie stójcie z założonymi rekami przed komunizmem czy socjalizmem, których przecież nie chcecie.